το καντήλι τρεμοσβήνει

 

 

Ο ήρωας από τις "Χίλιες και μια νύχτες", αλλά πραγματικός στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο χαλίφης Χαρούν Ελ Ρασίντ, έστειλε κάποτε ένα ρολόι για δώρο στον Καρλομάγνο. Και λένε πως τέτοιο ρολόι από την Ανατολή δεν είχανε δει ποτέ ξανά στη Δύση. Την ίδια εποχή όμως ο απλός κόσμος ζούσε χωρίς ρολόγια, υπολογίζοντας την ώρα από το ήλιο, τα άστρα, την καμπάνα της εκκλησίας που χτυπούσε κάθε τρεις ώρες περίπου, το λάδι που κάηκε στη λάμπα και τα κεριά.Τα τελευταία ήταν το "ρολόι της φωτιάς" και ήταν σε τέτοιο βαθμό συνηθισμένα που τα χώριζαν ακόμη και με γραμμές για την ακριβέστερη μέτρηση του χρόνου. Έτσι, για παράδειγμα, η ώρα που πέρασε μπορεί να ήταν "δυο κεριά" ή "ένα κερί". Εδώ βρίσκεται και ο λόγος που θεωρώ συγκλονιστικό το τραγούδι του Γρ. Μπιθικώτση "το καντήλι τρεμοσβήνει", σε στίχους του περίφημου "τσάντα", κατά κόσμον Χαράλαμπου Βασιλειάδη: δεν είναι μεταφορά, αλλά κυριολεξία. Δεν παραλληλίζει τη ζωή του ανθρώπου με το λάδι που σώνεται, αλλά μας επιστρέφει σε μια εποχή που δεν υπήρχε ακριβής μονάδα μέτρησης του χρόνου. Για την ιστορία του ανθρωπότητας αυτή η εποχή ήταν ο Μεσαίωνας. Για την προσωπική μας ιστορία αυτή η εποχή είναι ο θάνατος. Ο Θάνατος καταργεί κάθε μονάδα μέτρησης του χρόνου. Στο λαϊκό τραγούδι δεν υπάρχει Αναγέννηση και Διαφωτισμός. Τα πάντα τελειώνουν στα σκοτεινά χρόνια.